Αναγνωρίζοντας το παιδί με κατάθλιψη

Η αποδοχή της κατάθλιψης ως ένα πρόβλημα που μπορεί να αφορά τα παιδιά και τους εφήβους έγινε τα τελευταία περίπου είκοσι χρόνια. Μέχρι τότε το πρόβλημα της κατάθλιψης θεωρούνταν «προνόμιο» των ενηλίκων. Τα σύγχρονα δεδομένα μας δείχνουν ότι η κατάθλιψη στα παιδιά δεν είναι τόσο εύκολα αναγνωρίσιμο καθώς δεν παρουσιάζουν την ίδια κλινική εικόνα με τους ενήλικες, αλλά και επειδή συνήθως η κατάθλιψη τους συνυπάρχει με άλλα προβλήματα, ίσως περισσότερο εμφανή, όπως είναι η διαταραχή της διαγωγής. Ωστόσο η κατάθλιψη φαίνεται να είναι μια διαταραχή με πολύ σοβαρές επιπτώσεις στη λειτουργικότητα των παιδιών και των εφήβων, η οποία επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την ανάπτυξη τους.

 

Ποια είναι η εικόνα του παιδιού/ εφήβου με κατάθλιψη;

Οι γονείς είναι φυσικά εκείνοι που πρώτοι θα αντιληφθούν τις αλλαγές στο παιδί τους. Έτσι θα πρέπει να έχουν την προσοχή τους τεταμένη γιατί κάποιες αλλαγές μπορεί και να μην φαίνονται καθαρά. Για παράδειγμα, το παιδί μπορεί να αρχίσει να απομονώνεται κοινωνικά, να κλείνεται με τις ώρες στο δωμάτιο του, να είναι ευερέθιστο και να θυμώνει εύκολα, να πέσει η επίδοση του στο σχολείο καθώς δεν μπορεί να συγκεντρωθεί να διαβάσει, έχει χάσει το ενδιαφέρον του για τις δραστηριότητες που προηγουμένως του άρεσαν πχ χορός, μπάσκετ κλπ και θέλει να σταματήσει από αυτές. Δεν μπορεί να κοιμηθεί το βράδυ ή ξυπνάει πολύ νωρίς, ενώ μπορει να έχει χάσει ή να έχει πάρει βάρος.  Σε επίπεδο σκέψης, ασκούν έντονη κριτική στον εαυτό τους και θεωρούν ότι εκείνα φταίνε για τα πάντα.
Η κατάθλιψη στα παιδιά και στους εφήβους μπορεί να οδηγήσει στη μείωση της αυτοεκτίμησης και σε συναισθήματα προσωπικής αναξιότητας. Αυτά τα παιδιά αρχίζουν να πιστεύουν ότι δεν είναι ικανά για τίποτα, ενώ η στάση τους απέναντι στο σχολείο μπορεί να γίνει ιδιαίτερα αρνητική. Ανησυχίες και φόβοι μπορεί να κυριαρχήσουν στη ζωή τους.

Αιτίες…

Τα παιδιά των οποίων οι γονείς έχουν κάποια διαταραχή της διάθεσης, έχουν δυο με τρείς φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη σε σχέση με τα παιδιά γονέων χωρίς κάποια ψυχική διαταραχή. Επίσης, αν ένας από τους δυο γονείς έχει κατάθλιψη, τότε η κατάθλιψη του παιδιού μπορεί να είναι το αποτέλεσμα των αρνητικών αλληλεπιδράσεων του παιδιού με τον καταθλιπτικό γονέα. Η κατάθλιψη, επίσης, συχνά συσχετίζεται με αρνητικά γεγονότα όπως είναι το διαζύγιο ή ο θάνατος των γονέων, οι κακές συνθήκες διαβίωσης, κάποιο σοβαρό ατύχημα ή ακόμη και η αλλαγή γειτονιάς ή σχολείου. Αυτά τα γεγονότα μπορεί να συνδυάζονται και με άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως η έλλειψη κοινωνικής στήριξης ή η ελλιπής γονεϊκή φροντίδα. Ο τρόπος, ωστόσο, που τα παιδιά αντιδρούν στα αρνητικά γεγονότα διαφοροποιείται ανάλογα με το αναπτυξιακό τους επίπεδο.
 Θεραπευτικά, το βασικότερο πρώτο βήμα που έχουν να κάνουν οι γονείς είναι να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό ψυχοθεραπευτή. Η ψυχοθεραπεία είναι εκείνη που έχει αποδειχθεί ότι έχει τα καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα. Η φαρμακευτική αγωγή, αν και έχει παρουσιάσει πολύ καλά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης στους ενήλικες, έχει εξαιρετικά περιορισμένη αποτελεσματικότητα στα παιδιά. Η χρήση αντικαταθλιπτικών ενδέχεται να είναι ακόμα και επικίνδυνη για τα παιδιά γι’ αυτό και αντενδείκνυται.
Μην αγνοείται τα σημάδια που σας δείχνει το παιδί σας. Μπορεί με τον τρόπο του να σας ζητάει βοήθεια. Αναγνωρίστε τα και μην τα αμελήσετε. Όσο η βοήθεια καθυστερεί, τόσο ο αρνητικός τρόπος σκέψης και τα συναισθηματικά προβλήματα εδραιώνεται.